Seksualiteit is als een cactus. Als je te lang wacht met water geven, droogt hij vanzelf een keer voorgoed op. Ken je die mythe dat je cactussen moet verwaarlozen? Dat ze dan het best gedijen? Niets is minder waar. Wat wel klopt is dat in tijden van schaarste, een cactus lang kan overleven. Maar een cactus die regelmatig gevoed wordt, groeit voller, staat steviger en heeft een gedefinieerde vorm en kleur. Kortom; hij is vitaler. Zo is het ook met onze seksualiteit.
Als stellen bij me komen, schrikken ze er soms zelf van hoe weinig prioriteit hun seksleven heeft gekregen. Een aanname die vaak langs komt is dat andere problemen eerst opgelost moeten worden, en dat er daarna weer verder gekeken kan worden. Of zelfs, dat daarna de wederzijdse lichamelijke aantrekkingskracht, vanzelf weer toe zal nemen. Op die manier wordt er voorbij gegaan aan het feit dat seksualiteit, een van de drie fundamentele pilaren is, voor een vervulling schenkende liefdesrelatie. Van welke tafel zou jij het liefst van je relatiebanket smullen? Van een met een stevige driepoot, of een met een wankele tweepoot?
De driepoot, die Sternberg beschreef in the Triangular Theory of Love brengt die drie componenten van liefde samen. Deze zijn intimiteit, passie en een gevoel van duurzame toewijding. Onder intimiteit valt nabijheid, verbondenheid en de ervaren band in de liefdevolle relatie. Onder passie rekenen we lichamelijke aantrekkingskracht, romantische gevoelens en seksuele vervulling. Een gevoel van duurzame toewijding is op korte termijn de beslissing bij elkaar te blijven, en op langere termijn de belofte deze liefdesrelatie te onderhouden en in haar te investeren.
Ga maar na, wanneer alle drie pilaren ontbreken, is er sprake van een totale non-liefde. Maar soms ontbreken 1 of 2 elementen. Iedere vorm heeft een naam. Als er alleen intimiteit is, heet de liefde “vriendschap”. Met alleen de tweede pilaar van Passie, heet de liefde “verliefdheid”. Wanneer slechts de laatste pilaar in een relatie overeind staat, spreken we van “lege liefde”. En als de tweede pilaar van Passie mist, is de liefde “kameraadschappelijk” geworden. Deze laatste klinkt niet verwerpelijk, maar ook niet bijzonder aantrekkelijk, al naar gelang de leeftijd en geschiedenis van de geliefden. Want als je 85 bent, heb je andere behoeften en verlangens dan wanneer je 40 bent.
De klacht die ik vaak hoor is die van “We zijn broer en zus geworden”. De intimiteit is er, de toewijding is er, maar er heerst seksuele armoe. “We geven wel weer water als het echt moet. Nu is er geen tijd voor, nu is er geen zin voor.” En zo verdort de seksualiteit zienderogen, terwijl er hoopvol en naïef op haar eindeloze veerkracht wordt gerekend. Partners veronachtzamen met beklemmend bewustzijn, stilzwijgend iets rijks en kostbaars. Want net als de cactus, komt er een moment waarop wat je hebt opgebouwd in seksualiteit nooit meer helemaal herstelt of dezelfde wordt.
Kinderen, huishouden, ziekte, werk, opleiding, moeheid; allemaal legitieme redenen om heerlijke weelderigheid tijdelijk op de waakvlam te zetten. Zonder plan om van dat vlammetje een vuurtje te maken, wordt een tijdelijke oplossing ineens een permantente manier van leven. Een rustpauze in de natuur is iets anders. Een moment van bezinning en tijd voor herstel om daarna weer volop te kunnen bloeien. Dan is een pauze, een diepe, welkome adem teug voor een nieuw begin. Waarom zou je van haar een excuus maken om jaren je adem in te houden. Wie niet meer ademt, stikt.
Ja, de cactus is veerkrachtig. Je KUNT hem verwaarlozen, zonder dat hij onmiddellijk het loodje legt. Maar gezond voor dit waardevolle en soms ondergewaardeerde organisme is het niet. Op naar een sappig, vitaal en passievol liefdesleven.
Bron: Sternberg, Psychological Review, Vol 93(2), Apr 1986, 119-135.