Sexting is OK, shame-sexting is dat niet

De politie deed een opmerkelijke oproep: doe niet aan sexting. Als een ouder met een onoplosbaar opvoedprobleem. Je ziet het gevaar en de schade, je bent niet bij machte om voldoende bescherming te bieden terwijl dat wel je taak is, natuurlijk probeer je dan iets anders; bijvoorbeeld preventie door middel van verbieden. En ondertussen weet je zelf ook wel dat die maatregel alleen maar schijn veiligheid biedt.

Vervolgens barst de discussie los over voor- en tegenstanders van sexting en zitten we in een parallel opvoedproces. Ik versus jij. Uit zorg, natuurlijk, een basisvoorwaarde voor alle opvoedinterventies. Sexting, dat kan en hoef je niet te verbieden want sexting is OK. Maar er is meer dan dat en het is best complex. Dat wil ik in dit stuk beschrijven. Want we vergeten soms het grotere plaatje.

Onmacht

Verbieden ontstaat uit onmacht. Politie wordt overspoeld met meldingen en aangiftes van de gevolgen van sexting. Tegelijk hebben ze noch de middelen noch de slag- of mankracht om dit probleem adequaat te tackelen. De werkdruk bij de politie is enorm en sextingzaken zijn vaak complex en vergen veel tijd.  Maar ze incasseren wel de kritiek omdat “ze er zo weinig aan doen”. De frustratie en angst van dat ineffectieve proces heb ik van dichtbij meegemaakt. De politie doet deze oproep omdat ze klem zit. Als bezorgde ouders die weten dat hun kind op weg naar school, een drukke weg over moet steken waar veel kinderen worden geschept door snelheidsmaniakken. Ouders die, als alle snelheidsborden voor automobilisten niet helpen, en de weg blijft waar hij is, hun kind maar thuis houden.

Wat mij betreft zijn er drie categorieën sexting passende bij een positieve seksuele ontwikkeling, sexting vanuit een verstoorde seksuele ontwikkeling en shamesexting.

Sexting vanuit plezier

Sexting is leuk. In principe. Net als alle experimenten op seksueel gebied is de uitkomst niet geheel voorspelbaar. Dat is inherent aan een experiment en dat is OK. Zolang de voordelen opwegen tegen de nadelen is er niets aan de hand en kan het een bijdrage leveren aan een positieve seksuele ervaring. Voor jongeren (en volwassenen) kan sexting dus horen bij een gezonde en positieve seksuele ontwikkeling. Het past niet bij iedereen, maar het is een mogelijkheid die wel binnen handbereik ligt daarmee laagdrempelig beschikbaar. Nadeel klevend aan sexting is helaas wel het potentiele gevaar waarbij wat privacy is, niet privacy blijft. Daarom moet er aandacht blijven voor bewustwording en informatie.

Sexting vanuit beschadiging

Sexting hoort niet altijd tot een positieve ontwikkeling. Wat ik soms tegenkom in de praktijk is dat sexting ook als overleving gebruikt wordt om een gat te vullen. Ik zie paralellen met re-victimisatie na verkrachting waarbij een individu zich steeds weer in risicovolle situaties manoeuvreert en als het ware de verkrachtingservaring herhaalt. Er ontstaat promiscue gedrag, niet vanuit een vrijgevochtenheid, maar als gevolg van onverwerkt trauma. Dit is een heel inadequate verwerkingspoging.

Zo ook als het mis is gegaan na sexting en foto’s onvrijwillig gedeeld worden waarna het slachtoffer zowel on-line als off-line vernederende scheldpartijen ondergaat. Ruzies en onbegrip thuis. Het zelfbeeld daalt, het intrinsieke gevoel van veiligheid daalt, het gevoel van eenzaamheid en onmacht stijgt. Het slachtoffer internaliseert de geestelijk beschadigende victimblaming. Er kan dan on-line promiscue gedrag ontstaan. Niet vanuit seksuele autonomie, maar als poging tot houvast in een wereld die geen zekerheden meer kent. En voor je het weet zit je vast in een negatieve spiraal.

Shame-sexting vanuit macht

En tot slot is er nog shame-sexting. Eigenlijk is dat geen sexting. Net zoals een verkrachting geen seks is. Shame-sexting gaat over macht. Het is doelbewust intieme digitale beelden of teksten van anderen delen om degene te vernederen. Deze beelden zijn niet altijd vrijwillig afgestaan of gemaakt. Daar wordt vaak wel vanuit gegaan. Bij de wraakpornonetwerken komt daar nog het eigen seksuele gewin bij. De schade is enorm. En door het digitale karakter blijft de schade niet lokaal; in je buurt of je op school (wat al erg genoeg is). Nee, shame-sexting verspreidt zich als een olievlek en komt terecht in netwerken die voor jou van betekenis zijn, bij je peers, geliefden, vriend en vijand. Over gevaren, verantwoordelijkheid en gevolgen moet meer informatie en bewustwording komen. En naast straf, ook hulp. Hoeveel eigenheid heb je zelf eigenlijk als je die van anderen moet stelen?

Sexting mag blijven, shame-sexting niet

Zolang sexting een laagdrempelige mogelijkheid is, en er mensen zijn die vorm geven aan seksuele ervaringen, zal sexting blijven. Laten we sexting in het vervolg niet meer verwarren met shame-sexting. Laten we informatie geven over zowel de positieve manieren als de negatieve manieren van sexting. Laten we informatie geven en bewustwording genereren, laten we ouders, leerkrachten en onszelf steunen in dat proces, laten we de politie steunen in hun strijd om meer slagkracht, en laten we niet vergeten te genieten van alle mogelijkheden in seksuele expressie.